صفحه 395

مسئله 83- از گناهان كبيره در اسلام تهمت است، و معناى آن اين است كه عيبى را به كسى نسبت دهد كه آن عيب را نداشته باشد، بلكه اگر عيب هم نباشد ولى او راضى به آن نسبت نباشد، باز تهمت و حرام است، و اگر راضى باشد، گرچه تهمت نيست، ولى دروغ و حرام است، نظير تملّق‌ها و تعريف‌هاى بيجا، و قرآن شريف تهمت را در حدّ كفر مى‏داند:

«انَّما يَفْتَرِى الْكَذِبَ الَّذينَ لا يُؤْمِنُون باياتِ اللَّه»[1]

«تنها كسانى دروغ‏پردازى مى‏كنند كه به آيات خدا ايمان ندارند.»

مسئله 84-  تهمت اقسام و مراتبى دارد:

الف) افترا بر خدا و پيامبران و اوصياى گرامى صلوات اللَّه عليهم اجمعين و قرآن شريف اين قسم افترا و تهمت را بالاترين ظلم‌ها مى‏داند:

«وَ مَنْ اظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ الْكَذِب»[2]

«و چه كسى ستمگرتر از آن كس كه به خدا دروغ مى‏بندد؟»

ب) افتراى زنا به زن‌ها و مردان پاكدامن كه اين افترا و تهمت علاوه بر گناه بزرگى كه دارد، اگر منجر به دادگاه شود، حاكم اسلامى بايد او را حدّ قذف كه هشتاد تازيانه است بزند.

ج) افترا و تهمت به افرادى كه تهمت به آنان موجب تضعيف دين مى‏شود، نظير تهمت به علما و افرادى كه وابسته به دين مى‏باشند كه گناه اين قسم تهمت، مضاعف و نظير افترا بر خدا و پيامبر و ائمّۀ طاهرين است.

د) افترا و تهمت به افراد معمولى، كه اين قسم تهمت گرچه گناه مضاعف ندارد، ولى در روايات آمده است كه در روز قيامت آن تهمت‌زننده را بر روى چرك‌ها و خون‌ها نگاه مى‏دارند تا مردم از حساب فارغ شوند سپس او را به جهنّم مى‏برند.

مسئله 85- اگر كسى تهمت به كسى زده باشد و او مطّلع شده باشد، بايد او را راضى كند تا توبۀ او قبول شود و اگر مطّلع نشده باشد، در توبه رضايت او شرط نيست، ولى علاوه بر لزوم دعا و

صفحه 396

استغفار براى او، بايد اگر قدرت دارد رفع آن تهمت بنمايد، و اگر قدرت بر اين كار ندارد، بايد به‌واسطۀ تعريف او و امثال آن، به اندازۀ ممكن جبران آن خسارت را بنمايد و چنانچه نتوانست او را راضى كند يا دسترسى به او نداشت، دعا و استغفار و جبران خسارت به مقدار ميسّر كفايت مى‏كند.

مسئله 86- تهمت به فردى مجهول كه شنونده او را نمى‏شناسد، چون دروغ است حرام است، گرچه گناه تهمت را ندارد و همچنين است تهمت به جمعى يا اهل شهرى، ولى اگر مراد او همۀ آن جمعيّت باشد، تهمت به همۀ جمعيّت است و گناه آن به اندازۀ آن جمعيّت مضاعف مى‏شود.

مسئله 87- شنيدن تهمت مانند تهمت زدن، حرام و از گناهان كبيره است و بايد علاوه بر منع تهمت زننده، از كسى كه تهمت به او مى‏زنند دفاع كند و اگر قدرت ندارد يا فايده ندارد، بايد گوش ندهد و اگر مجبور است كه بشنود، بايد توجّه به آن نداشته باشد و ترتيب اثر ندهد.

مسئله 88- اگر چيزى را بشنود و نداند كه تهمت است يا نه، شنيدن آن حرام است و بايد دفاع از كسى كه آن چيز براى او گفته مى‏شود بنمايد، زيرا آن كلام يا تهمت است يا غيبت.